مطلب آموزشی: نکته هایی از درس تغییرات ماده

علوم پنجم ابتدايي ( بخش دوم – تغییرات ماده )

مواد تغيير مي كنند. مواد مختلف يعني عنصرها، تركيب ها و مخلوط ها هميشه به يك صورت باقي نمي مانند و ممكن است تغيير كنند و مي دانيم كه همه مواد از نظر رنگ، حجم، بو، سختي و نرمي با هم متفاوتند و علي رغم اين تفاوت ها بعضی از مواد به هم شبيه اند.

شباهت هاي مواد عبارتند از :
1- همه مواد حجم دارند.
2- همه مواد وزن دارند.
3- ماده ي تشكيل دهنده همه مواد جرم آنها را تشكيل مي دهد.
4- همه مواد از مولكول تشكيل شده اند.
5- مولكول همه مواد از ذرات كوچك تري به نام اتم تشكيل شده است.

تغيیر فيزيكي و تغيير شيميايی
در بعضي تغييرات، جنس ماده عوض نمي شود، يعني ماده به ماده ديگري تبديل نمي گردد. به اين گونه تغييرات، تغييرات فيزيكي گفته مي شود. مانند تبخير آب و ذوب شدن يخ.

در گروه ديگري از تغييرات، خاصيت هاي ماده به كلي تغيير مي كند. يعني يك ماده به ماده ديگري تبديل مي شود. به چنين تغييراتي تغييرات شيميايي گفته مي شود. مانند پختن غذا، زرد شدن برگ درختان.

تغيير فيزيكي ( آزمايش جوشاندن آب، يخ زدن آب در فريزر )
وقتي آب بخار مي شود، مولكول آن تغيير نمي كنند، بلكه فاصله آنها از هم زياد مي شود و مولكول ها در هوا پراكنده مي شوند تبخير، يك تغيير فيزيكي است. اما اگر نان را روي حرارت بگيريم تا سياه شود، ديگر نان نيست بلكه تغيير شيميايي كرده و ماده ديگري به وجود آمده و مولكول هاي نان تغيير كرده اند. آهن يك عنصر است. اگر يك وسيله آهني را در هواي مرطوب بگذاريد، دچار تغيير شيميايي مي شود.زيرا در هوا، اكسيژن وجود دارد. اين ماده كه در اثر اين تغيير شيميايي به وجود آمده رنگ آهن ناميده مي شود كه به آن اكسيد آهن مي گويند. اكسيد آهن يك تركيب است. براي اينكه ماده اي تغيير كند مدتي زمان لازم است كه گاه مي توان مدت آن را پيش بيني كرد.

پرسش هاي بخش 2

در جاي خالي كلمات مناسب بنويسيد.

1- تغيير ............................. مواد غذايي براي ما مضر است. ( رنگ و بوي )
2- در تغيير ........................ مواد، جنس ماده عوض مي شود. ( شيميايي )
3- براي اينكه ماده اي تغيير كند بايد ................... از آن بگذرد. ( زماني )
4- نام علمي زنگ آهن ............................. است. ( اكسيد آهن )
5- چرخه ی آب در طبيعت، نتيجه ........................................ است. ( تغييرات فيزيكي )
6- هر نوع سوختن مواد يك تغيير ....................... است. ( شيميايي )

سؤالات تشريحي

1- مواد از چه ساخته شده اند؟ و به چه حالت هايي وجود دارند؟ از مولكول ساخته شده اند و به حالت هاي جامد، مايع و گاز هستند.

2- تركيب چيست؟ وقتي اتم هاي تشكيل دهنده ي ماده اي يكسان نباشد به آن ماده تركيب مي گویيم.

3- از مواد زير كدام تركيب و كدام عنصر است؟

آب : تركيب سنگ : تركيب اكسيژن : عنصر

چوب: تركيب نقره : عنصر شيشه : تركيب

4- مواد در چه خواصي مشترك هستند؟ همه مواد وزن، حجم و جرم دارند.

5- در چه صورت ماده تغيير فيزيكي پيدا مي كند؟ در صورتي كه مولكول هايش تغيير نكند و به ماده ديگري تبديل نشود.

6- عنصر در اثر تغيير دما تغيير فيزيكي پيدا مي كند يا تغيير شيميايي؟ تغيير فيزيكي پيدا مي كند. يعني به ماده ديگري تبديل نمي شود فقط تغيير حالت مي دهد.

7- وقتي غذا فاسد مي شود چه تغييري در آن ايجاد مي شود؟ تغيير شيميايي ايجاد مي شود.

8- وقتي شير فاسد مي شود و مي برد چه تغييري صورت مي گيرد؟ تغيير شيميايي پيدا مي كند.

9- اكسيد آهن چيست؟ تركيبي است از اكسيژن و آهن كه به آن زنگ آهن هم مي گوییم و به رنگ قهوه اي است و به محكمی آهن نيست.

10- فرق آهن و اكسيد آهن چيست؟ آهن عنصر است و اكسيد آهن تركيب. آهن خاكستري رنگ و محكم است ولي اكسيد آهن قهوه اي و محکم نیست.

نظرات شما عزیزان: